Science café: Knippen en plakken in DNA
Onderzoek naar erfelijkheid (de genetica) ontwikkelt zich razendsnel. Waar een generatie geleden vooral zeldzame aandoeningen werden opgespoord bij patiënten die al klachten hadden, kunnen artsen en onderzoekers tegenwoordig voorspellen, voorkomen én behandelen.
Dankzij technieken als CRISPR-Cas — een revolutionair systeem om DNA aan te passen — komt levenslange genezing binnen bereik. En hoe eerder je erbij bent, hoe beter het werkt: steeds vaker klinkt daarom de roep om uitbreiding van de neonatale screening én behandeling.
Maar met deze krachtige technologie betreden we ook een ethisch en juridisch doolhof. De vraag verschuift van ‘wat er kan’ naar ‘wat er mag’.
Heel actueel: moeten de bestaande beperkingen op het doen van onderzoek met restembryo’s worden opgerekt? In Den Haag wordt momenteel een wet daarover behandeld.
Meer fundamenteel: zou het bestaande verbod op knippen en plakken met mensen-DNA minder absoluut moeten worden? In 2018 veroorzaakte He Jiankui wereldwijd opschudding door dit verbod te overtreden. Maar nu de gemoederen weer wat bedaard zijn - en de dader is weer uit de gevangenis en terug in het lab is - komt de vraag op: wat willen we in de toekomst met deze technologie?
Zouden we bijvoorbeeld op den duur voor bijzonder ernstige erfelijke aandoeningen behandelingen moeten ontwikkelen die overerfbaar zijn (kiembaanmodicatie)? Of komen we zo op een hellend vlak richting de dystopie Brave New World van Aldous Huxley?
Met deze vragen verschuift het debat naar: ‘hoe bepaal je wat er mag als de technologie en de maatschappij zich blijven ontwikkelen?’. Wie hebben een stem in dit debat, zijn alle belangen vertegenwoordigd?
Prof. Dr. Martina Cornel (Amsterdam UMC) bevindt zich al decennia midden in deze ontwikkelingen. Als arts en hoogleraar community genetics weet ze alles over de maatschappelijke discussies rond genetica en kiembaanmodificatie, nationaal en internationaal. Ze gidst in haar lezing langs de nieuwe medische mogelijkheden — en toont ons de dilemma’s die daaruit voortvloeien.
Live muziek wordt verzorgd door Dubio en moderator is Ilse Roelofsen.